FOTO – NEKADAŠNJE BEGOVSKO SELO KOPČIĆI – Prozorski Krug 767

Prošlost Prozora i okoline do sada je bila tema brojnih novinskih članaka, naučnih radova, knjiga, web članaka i drugih publikacija. Neki od njih su rezultat istraživanja velikog broja izvora i želje da se o prošlosti nekog prostora napiše što opširniji rad, dok je jako veliki broj onih koji su rezultat sakupljanja netačnih ili falsifikovanih podataka, a poplavom brojnih internet portala takvi su se podaci često predstavljali kao tačni. Jedan od zanimljivih lokaliteta o kojima je objavljeno nekoliko tekstova je svakako i selo Kopčići, koje je izgradnjom brane za potrebe HE “Rama” potopljeno, a stanovništvo raseljeno u brojne gradove u Bosni i Hercegovini.

Ovih dana nivo vode Ramskog jezera znatno je opao, pa se i Kopčići ponovo mogu vidjeti, ili barem ono što je ostalo od njih. Mali je broj sačuvanih fotografija ovog naselja. Najviše detalja iz života kako ovog, tako i drugih potopljenih dijelova doline Rame zabilježio je poznati mostarski fotograf Ćiril Ćiro Raič, a neke od tih fotografija je otkupio Franjevački samostan Rama-Šćit i objavljivao u brojnim publikacijama. Danas je malo i živih svjdoka koji se sa tugom sjećaju i prepričavaju o životu u ovom naselju. Teško da ćete sresti nekog od njih, a da Vam neće  ispričati narodnu predaju o dolasku Gazi Kasum Alaj-bega Kopčića, koji se smatra starenikom porodice Kopčić.

Februarske dane iskoristili smo da posjetimo Kopčić, od kojih su ostale ruševine brojnih kuća, džamije, škole, stare kaldrme, mezarja … Krečući se od otoka Škarine, koje koristi Lovačko društvo “Vepar” sve što se u tom trenutku može vidjeti je gomila kamenja prekrivena blatom, od kojih se jedino jasno vide ostaci kamene munare i zidine džamije. Međutim, sve što se više približavate postaje jasnije da se nekad ovdje život aktivno odvijao. Od svih objekata najočuvanija je stara kaldrma koja je povezivala zaseoke i koja nam je pomogla da negdje ne “zaglavimo” u blatu.

Ono što će Vam svaki bivši stanovnik ili njihov potomak ispričati je predaja po kojoj je Alaj-beg Kopčić u Bosnu i Hercegovinu došao za vrijeme turske okupacije i da je za zasluge u borbama od sultana dobio toliko zemlje koliko može na konju za jedan dan preći. Po toj predaji beg Kopčić je jahao čak i do Duvna pa je u narodu ostala izreka “Obilazi k’o Kopčić oko Duvna”. Što se tiče druge verzije o porijeklu Kopčića postoji još jedna koja kaže da se radi o staroj bosanskoj plemićkoj porodici, koji su dolaskom Turaka na ove prostore prihvatili Islam.
Prvi opširniji pisani trag o Kopčićima je onaj iz 1888. godine u “Narodnom blagu” bosanskohercegovačkog književnika i političara Mehmed-bega Kapetanovića Ljubuška. Kasnije je 1900. godine u djelu “Kratka uputa o prošlosti Bosne i Hercegovine” pisao Safvet-beg Bašagić, a 1906. godine u Glasniku Zemaljskog muzeja zanimljivi tekst je pisao Alija Ćatić. Interesantno je da je ova plemićka porodica imala i svoj grb koji je istaknut u obnovljenom turbetu bega Kopčića. U “Rodoslovlju bosanskog, aliti iliričkog i serpskog vladania” popa Stanislava Rupčića , koji se čuva u samostanu Sv.Duh u Fojnici, pod rednim brojem 54. nalazi se rodoslov i grb “begovske porodice iz ramske nahije” – porodice Kopčić.
Vratimo se današnjim Kopčićima. Stara kaldrma prolazi između ostataka nekadašnjih kuća. Krečući se po njoj dolazimo i do ostataka nekadašnje škole. U odnosu na ostale građevine veliki broj kamenih blokova u prizemlju je još na svom mjestu. Zanimljivi su i ostaci bunara koje su stanovnici koristili.
Zadnji podaci o broju stanovnika u Kopčićima su u djelu “Rama u Bosni” etnologa Milenka Filipovića, koji piše da je pred Drugi svjetski rat selo imalo blizu sedamdeset kuća. Iako se voda povukla još veliki broj tih kuća je i dalje pod vodom.

Od Škarina stara kaldrma vodi skoro pred samu džamiju koja je bila i cilj ove posjete. Pred samom džamijom nalazi se nekoliko starih nišana, od kojih je većina srušena ili oštećena. Većina ih je ukrašena zanimljivim ornamentima, a na nekim postoje i natpisi. Prije je kod muslimana postojao običaj da svoje mrtve sahranjuju u haremima pored džamije, dok se u novije vrijeme u ove hareme najčešće ukopavaju imami ili osobe za koje se zna da su bile pobožne i da su čitav život bili vezani za džamiju. Ranije su nišani bili sa natpisima pisanim arapskim pismom, pa većina ljudi koji ne poznaju ovo pismo teško da će moći sazati podatke o osobi koja je tu ukopana. Ono što se sa ovih nišana može znati je da li je osoba koja je tu sahranjena bila muško ili žensko. Naime, nišani za muškarce su masivni, pa imaju na vrhu turban ili fes, dok su ženski nišani tanji, a ukrasi su mnogo ljepši nego na muškim nišanima.

Od svih građevina u nekadašnjim Kopčićina najviše je ostataka zidina kopčićke džamije i munare. Jasno se može vidjeti kolika je njena veličina bila i od kakvog je kamena građena. Na samom ulazu nalaze se srušeni kameni stubovi, na koje se nekad naslanjao dio krova na ulazu u džamiju. Zidovi su se uglavnom urušili, osim u ćoškovima, a od džamije najviše su sačuvani zidovi munare.

Može se primjetiti da je kamen od kojeg je građena munara znatno bolje obrađen i da podsjeća na one munare koje su građene uz hercegovačke džamije. Sačuvan je i dio stepenica kojim se moguće popeti na zid munaree. Uz munaru se nalaze blokovi kamena i ostaci stepenica kojim se penjalo na vrh munare, koji su se već davno srušili.

Ne postoji tačan pisani podatak o gradnji džamije i ono što postoji oslanja se na predaju. Prema toj predaji džamiju je sagradio jedan od unuka Alaj-bega Kopčića, kome nije poznato ime. Također u predaji stoji da ju je spalio dalmatinski uskok Stojan Janković i da je tada ostala samo munara čitava. Na džamiji nije bilo tariha (natpisa), pa tako se pouzdano i ne zna kad je džamija bila prvi put građena. Jedino što je poznato da je zadnji put bila obnovljena 1840. godine.
Nivo vode Ramskog jezera svakim danim sve više opada i ako ovako nastavi uskoro bi se mogli vidjeti i ostali dijelovi Kopčića, ali i drugih potpoljenih naselja koje možemo vidjeti uglavnom na starim fotografijama. Zbog blata, pristup i kretanje je malo teže, ali svim ljubiteljima starina posjete ovakvim mjestima čine veliko zadovoljstvo, pa blato i nije toliki problem.
Izvor: Tekst – Adnan Brkić (2011. god.)

 

VIŠE FOTOGRAFIJA POGLEDAJTE U GALERIJI !